Zondig vergelijkend warenonderzoek

Soms zie je twee films achter elkaar, die schijnbaar niets met elkaar te maken hebben of zelfs in zekere zin een tegenpool zijn. Toch zie je op een of andere manier overeenkomsten, legt je brein verbanden. Zoiets overkwam me vandaag.


Film 1: Harry Smith's film # 18 Mahagonny

Inleiding:
Een mevrouw van het Harry Smith Archief legt uit hoe ingewikkeld het was om film van Harry Smith te restaureren. Ook een voorfilmpje verbeeld het proces van restauratie, motivatie van de maker en hervinden van de oorspronkelijk versie. Alles duidt op een Experimentele film. De mevrouw vertelt dat we gerust in slaap mogen vallen en de filmbeelden over ons mogen laten waken. Dat we juist dan eindelijk zijn toegetreden tot de film, of beter de meditatie van de film.

Film:
Spiegelende beelden, mensen die in zichzelf verdwijnen en uit zichzelf verschijnen. Een vrouw die op de stoep geknield zit en haar hoofd op de stoeptegels heeft neergelegd. Engelse drop die dropje voor dropje verschijnt. Straten van steden, waar anoniem mensen en auto's voorbij trekken. Animaties van gekleurd poeder, dansende jazzballet-mevrouw-plaatjes, streepjes en plaatjes van hindoegoden. De muziek is niet weg te denken: de volledige Mahagonny opera van Kurt Weill en Bertold Brecht.


Film 2: Ken Park van Larry Clark en Ed Lachman

Inleiding:
Co-regisseur en cameraman Ed Lachman vertelt hoe hij Larry Clark ontmoette en ontdekte dat Larry dagboeken van zijn jeugd bewaard had. Er werden skatebanen bezocht om contact te leggen met jongeren en hun verhalen te horen. De dagboeken en de verhalen van de jongeren dienden als input voor het scenario dat uiteindelijk door Harmony Korine geschreven werd.

Film:
Een jongen met de bloedspatten nog op het gezicht van de zojuist gepleegde moord op zijn grootouders stopt met grote tevredenheid een kunstgebit in zijn mond. Thuis speelt een klein meisje aan een tafeltje met haar barbiepoppen, recht tegenover haar draait op een gigantisch televisiescherm een pornovideo. Een nare vader staat tegelijkertijd bier te zuipen en te plassen, de straal gaat als het ware door hem heen. Een meisje trouwt met haar vader in de trouwjurk van haar overleden moeder.


Wat zijn nou de verbanden die mijn onderbewuste gebakken heeft? Op een of andere manier heb ik het gevoel dat beide films gaan over het verbijzonderen van normale beelden. Daar waar Harry Smith experiment, partituur en abstractie gebruikt om zijn beelden bijzonder te maken kiezen de heren van Ken Park voor drama, ranzigheid en juxtapositie. #18 Mahagonny is haast een hallucinatie, maar zonder drugs, terwijl Ken Park meer een nogal realistische droom of nachtmerrie is.

Toch wringt deze vergelijking ergens en ik kan niet goed verklaren waarom ik het zo buitengemeen irritant vind dat mijn brein er voor gekozen heeft juist deze twee films aan elkaar te verbinden. Er zullen maar weinig mensen zijn die beide films even goed vinden, zelfs ik niet. Ook al beweerde ik gisteren geen smaak te hebben.

Fijn is de loutering van een experimentele film, een film waarbij ik even het gevoel kan hebben dat ik niet alleen interesse heb voor oppervlakkige en begrijpelijke dingen en boven mezelf kan uitstijgen. Ik mag van mezelf #18 Mahagonny dan ook niet slecht vinden, geen van de 142 minuten die het spektakel heeft geduurd. Toch bekruipt me soms het gevoel dat experiment een synoniem is voor 'gewichtig doen'. Je merkt het verschil al aan de inleiding. Daar waar de experimentele film wordt gebracht als een ingewikkeld procede dat een bijzonder manier van kijken vraagt, wordt bij de andere inleiding een volkomen alledaags verhaal verteld, dat een geheel eigen wending neemt.

De biecht kan nu gewoon afgenomen worden. Ik heb gezondigd. De populaire cultuur en de ranzige televisieseries hebben bezit van me genomen. Hoogstaande meesterwerken hebben geen vat meer op me. Ik ben nu vogelvrij. Ik vind Ken Park een veel betere, fascinerendere en ontroerendere film dan #18 Mahagonny. Kijk! Een Mening!