IFFR 2004
Ons gemopper aan de bar over het wel erg karige Miike Takashi-aanbod op het IFFR vorig jaar moet gehoord zijn, want dit jaar zijn er gelukkig twee Takashi-films te zien: ‘Gozu’ en ‘Zebraman’. Al wordt hiermee natuurlijk bij lange na niet het quotum van víer films gehaald waar wij op gerekend hadden. En dat terwijl de Japanse Joe D’Amato sinds de vorige editie van het IFFR weer maar liefst zes films heeft afgeleverd, meer dan genoeg genoeg om uit te kiezen dus. Nee, dat Miike-san een bijrolletje heeft als yakuza in ‘Last Life In The Universe’ van Pen-ek Ratanaruang (‘6ixtynin9’), daarmee maakt men het maar een beetje goed. Als men denkt dat onze Aziatische bloeddorst te lessen is met een vervolg op Fukaksaku Kinji’s Battle Royale, simpelweg Battle Royale II genaamd en geregisseeerd door Fukaksaku’s zoon Kenta, well, think again! En als men van mening is dat wij te paaien zijn met een film over stripauteur Harvey Pekar, ‘American Splendor’, waarover ons niets dan lof heeft bereikt van de mensen die hem al hebben gezien, dan… dan geven wij toe dat het toch wel weer erg moeilijk is om weerstand te bieden aan het aanbod dit jaar. En ja, we zijn ook uitermate benieuwd naar het Braziliaanse ‘Nina’, een ‘psychologische thriller met manga-achtige animaties over de jonge striptekenares Nina’, aldus het programmaboekje. Graag laten we ons meevoeren met sleazebag en enfant terrible Abel Ferrara door nachterlijk New York in ‘Abel Ferrara: Not Guilty’. ‘Zero Day’ is Columbine op zijn Japans, en ‘Resurrection Of The Little Match Girl’ is H.C. Andersen op zijn cyber-Koreaans, zo wil men ons doen geloven. Of dat ook werkelijk zo is, dát gaan we dus met eigen ogen zien. En daarover berichten we dan de komende tien dagen op deze plek. We zagen speciaal voor u (en vooruit, ook voor onszelf) alvast vier films: openingsfilm ‘Zatoichi’, ‘Elephant’, ‘Anatomie de l’enfer’ en ‘Lost In Translation’, die we hieronder ook speciaal voor u van advies voorzagen. To go or not to go, that’s the question.

Tegenwoordig wordt er creatief omgesprongen met het samoerai-genre. Jim Jarmusch zette de trend met ‘Ghost Dog’, waarin Forest Whitaker een samoerai met een hiphop-attitude speelt. Het is niet onwaarschijnlijk dat Quentin Tarantino na het zien van deze film het idee kreeg voor ‘Kill Bill’. In ieder geval benaderde Tarantino net als Jarmusch de Amerikaanse hiphopartiest RZA om de soundtrack te verzorgen. En momenteel gooit Tom Cruise zijn yuppie-imago opzij door een samoerai in een historisch drama op te voeren. Maar wat regisseur/acteur Takeshi Kitano met de komische actiefilm ‘Zatoichi’ laat zien, getuigt pas echt van lef. Van de opener van het IFFR kan nu al gezegd worden dat hij een plaatsje verdient tussen de meest legendarische Japanse zwaardvechterfilms. Het lijkt erop dat Kitano altijd al een samoeraifilm heeft willen maken, omdat elementen uit het genre duidelijk aanwezig zijn in zijn eerdere werk. Misschien had het respect voor meesterfilmers als Akira Kurosawa hem totnogtoe tegengehouden, maar het is Kitano gelukt: ‘Zatoichi’ is een geslaagde kruising tussen klassieke samoeraifilm en komedie, in een onmiskenbaar persoonlijke stijl. Kitano’s eerdere films vergden veel van de kijker, doordat het tempo laag lag en de aandacht nog wel eens afgeleid kon worden door artistieke beelden. Niet dat die elementen nu ontbreken in ‘Zatoichi’, maar ze passen nu zo goed in het verhaal dat we voor het eerst kunnen spreken van een Kitano-film die geschikt is voor een groot publiek.
De film speelt zich af op het Japanse platteland ergens in de 19e eeuw. Hoofdpersoon is Zatoichi (Kitano zelf), een oude, blinde masseur, die van dorp naar dorp trekt. Al in de eerste scène wordt duidelijk dat achter zijn bejaarde façade een niet misselijke zwaardvechter schuilgaat, wanneer hij met succes een drietal achtervolgers in rap tempo om zeep helpt. Bij aankomst in een boerendorp blijkt dat de bevolking geteisterd wordt door de lokale maffia. Zatoichi raakt bevriend met twee geisha’s die hun familieleden willen wreken, die vermoord zijn door de bende. De strijd wordt steeds bloediger, vooral wanneer maffiabaas Ginzo de gewetenloze zwaardvechter Hattori in dienst neemt. Zoals het hoort bij een goede actiefilm worden we meegezogen naar een spectaculaire finale. De humor in de film is sterk; subtiele grappen en slapstickachtige scènes wisselen elkaar af, zonder dat het ergens flauw wordt. Sculder & Mully vonden ‘Zatoichi’ een groot feest en roepen daarom: GO! GO! GO!!!!!!!

Te zien: wo 21-1 23:00 Pathé 1 (openingsfilm) / vr 23-1 12:30 Pathé 5 / zo 25-1 15:00 Luxor

‘Ik houd niet van Franse films, alleen van die van Catherine Breillat’, was een uitspraak die Sculder & Mully op het vorige Filmfestival opvingen. Degene die dit verkondigde zal na het zien van ‘Anatomie de l’enfer’ deze strenge mening ongetwijfeld bijstellen, want hoewel Breillat vanaf 1976 gestaag werkt aan een oeuvre met kwaliteitsfilms (‘Romance’ en ‘Fat Girl’ waren toppers op het Filmfestival), slaat zij de plank behoorlijk mis met haar tiende film. ‘Mijn Xde film moest een echte X-film worden’, zo lezen we in interviews. Het is ook niet zo vreemd dat Breillat deze ambitie heeft, aangezien haar films zich vaak op de scheidslijn tussen intiem en pornografisch begeven. Qua concept klopt ‘Anatomie de l’enfer’: film X is inderdaad X (Frans voor porno), maar misschien had Breillat beter kunnen wachten tot ze een acteur en een actrice had gevonden die de moeilijke rollen in deze film goed zouden kunnen vertolken. Beroepsbeffer Rocco Siffredi bakt er namelijk niets van. Marketingtechnisch is de keuze voor de acteur logisch, want Siffredi is binnen het pornogenre een gevierde gast. Maar om zo’n slechte acteur de quasi-diepzinnige filosofieën uit het script horen oplezen komt op zijn zachtst gezegd absurd over. Bent u nog nieuwsgierig? Dan even een korte beschrijving van de film: twee onfrisse types zijn elkaar aan het bepotelen in een ranzig hotelletje, ergens aan zee. De man houdt eigenlijk niet van vrouwen, maar de vrouw waarmee hij de kamer deelt wil hem flink betalen voor seks en daarom probeert hij toch begrip en gevoel te krijgen voor deze vrouw en haar lichaam. Bij het moeizame, drie dagen durende voorspel komen allerlei attributen van pas, zoals lippenstift en een bebloede tampon. Als op een gegeven moment de man een flink stuk tuingereedschap bij de slapende vrouw inbrengt (ai!) zonder dat zij meteen wakker wordt, wordt de geloofwaardigheid definitief overschreden. Catherine Breillat bereikt met ‘Anatomie de l’enfer’ misschien een persoonlijk doel, maar wat Sculder & Mully betreft had ze dit project beter uit kunnen stellen, tot aan film XXX bijvoorbeeld. DON’T!

Te zien: vr 23-1 20:15 Pathé 1 / zo 15-1 12:45 Pathé 5 / do 29-1 23:15 Pathé 4 / vr 30-1 20:00 Schouwburg Grote Zaal

Na haar regiedebuut ‘The Virgin Suicides’ waren de verwachtingen rond Sofia Coppola hooggespannen. Vorig jaar toonde ze een staaltje van haar kunnen met de videoclip ‘I Just Don’t Know What To Do With Myself’ van The White Stripes en kort daarop verraste ze met ‘Lost In Translation’, een film die opvallend ingetogen en realistisch van stijl is in vergelijking met het sprookjesachtige debuut. Bill Murray speelt Bob Harris, beroemd filmacteur, die in Japan uitgenodigd is om reclame te maken voor een whiskeymerk. In het luxe hotel waar hij vaak aan de bar te vinden is, vindt hij weinig aansluiting met de mensen om hem heen, totdat hij de jong getrouwde studente Charlotte (Scarlett Johansson, bekend van ‘Ghost World’ en ‘The Man Who Wasn’t There’) tegenkomt, waar het bijzonder goed mee klikt. Charlotte is op reis met haar man, een jonge en succesvolle fotograaf die voortdurend op stap is, waardoor zij zichzelf moet vermaken. In een sfeer van jetlag en flirterigheid besluiten Bob en Charlotte met wat Japanse vrienden op stap te gaan. De kijker beleeft samen met deze club mensen een gezellige tijd in het nachtleven van Tokyo met op de achtergrond een soundtrack van elektronische muziek en alternatieve gitaarklanken (gecomponeerd door Kevin Shields van My Bloody Valentine). Hoewel Bob en Charlotte duidelijk iets voor elkaar voelen, halen ze het niet in hun hoofd om avances naar elkaar te maken. Sofia Coppola toont de platonische relatie tussen de twee hoofdpersonen op een luchtige en natuurlijke manier, zonder onnodige spanningsbogen of intriges. Naast een ode aan de vriendschap is de film ook een liefdesverklaring aan Tokyo, zijn speelhallen en karaokebars (hoogtepunt: ‘God Save The Queen’ van The Sex Pistols met Japans accent) en zijn inwoners. Sculder & Mully konden een sterk ‘wish you were here’-gevoel niet onderdrukken en zeggen daarom: GO!

Te zien: wo 28-1 22:30 Pathé 1 / do 29-1 20:00 Cinerama 1 / za 31-1 20:30 Pathé 4

Gus van Sants ‘Elephant’ zonder voorkennis bezoeken, dat zou het meeste recht doen aan deze film. Maar het is zeer onwaarschijnlijk dat u, als filmliefhebber van de eerste orde, nog niet weet wat het onderwerp is van ‘Elephant’: de gruwelijke schietpartij op de Columbine High School in het Amerikaanse slaapstadje Littleton. Van Sant heeft niet de bedoeling gehad om een natuurgetrouwe reconstructie van het drama te geven; dat deed Michael Moore al in ‘Bowling For Columbine’, waarin met de oorspronkelijke beelden uit de beveiligingscamera’s van de school een maagomkerende registratie van de schietpartij wordt getoond. Ook gelijksoortige scènes uit ‘Elephant’, waarin de twee zwaarbewapende jongens hun medeleerlingen op systematische wijze om het leven helpen, zorgen voor een uiterst schokkende filmbelevenis. Maar dat komt dan vooral doordat u vooraf sympathie heeft opgebouwd voor een aantal leerlingen. Op een documentaire-achtige manier volgt de camera deze pubers, magnifiek gespeeld door jonge, onervaren acteurs. Voor de een is de school een lustoord, terwijl anderen het ervaren als een eindeloze hel. Problemen als pesterijen, eetstoornissen en aan alcohol verslaafde ouders komen aan bod. Het perspectief verspringt van de ene leerling naar de andere, waarbij ook telkens weer teruggesprongen wordt naar hetzelfde tijdstip: vlak voor de lunchpauze. Het is alsof de personages een rol spelen in een videospel, waarbij de school het spelterrein is en waarbij punten verdiend kunnen worden met aangepast gedrag. Doe je niet lekker mee, dan ben je een loser. Wanneer bij twee jongens de stoppen doorslaan is het spel uit voor iedereen. ‘Elephant’ is een innemende en intens tragische film, die alle aandacht verdient. GO!

Te zien: za 24-1 22:30 Luxor / di 27-1 20:00 Burgerzaal Doelen / wo 28-1 18:00 Pathé 3