Glamour is een lastige kwestie in tijden van recessie. Nu is 24 Hour Comics Day bij Lambiek meestal niet het meest glamoureuze feestje op de stripkalender, striptekenaars die 24 pagina’s in 24 uur getekend moeten hebben, letten doorgaans niet bijster goed op hun omgeving. Maar als societyreporter ben je het aan je stand verplicht. Handige tip 1: val daarom terug op oudere nummers in je garderobe, aangevuld met hippe accessoires. Handige tip 2: breng daarvoor een bezoek aan de Drie Dwaze Dagen van de Bijenkorf, dat altijd voorafgaand en gelijktijdig met 24 Hour Comics Day plaatsheeft. Handige tip 3: laat je dan door geen verkoopster wijsmaken dat je maat medium nodig hebt omdat het eigen merk panty’s zo klein valt, terwijl je intussen formaat Duimelot hebt.
De keus viel op een zwart, mouwloos jurkje met gebreid lijfje en een grijs geruit plooirokje, met daaronder zwarte overknee laarzen, die zilveren Bijenkorfpanty’s (hoog opgetrokken onder dat jurkje) en een doorschijnend zilveren bloesje met rozen op mijn armen dat al elf jaar oud is maar nu weer helemaal trendy. Niet dat ik het lang aanhield - maar dat is een verhaal voor later. 24 Hour Comics Day ging om elf uur ’s ochtends op 2 oktober uit de startblokken, een druilerige zaterdag. Toen was ik er zelf nog niet. Een rechtgeaarde feestverslaggever komt immers niet voor twaalven uit haar nest.

16:00 uur: uw reporter arriveert ter plaatse, met een kilo biologische sinaasappels en een pak Zone 5300’s in haar fietstas. Niet dat die informatie er ook maar iets toedoet, maar hee, dit is C’est Natastique dat wel vaker bol staat van de onnodige details. De Zones zijn bedoeld voor The American Bookcenter dat na afloop van het eerste Lambiekbezoek op de agenda staat, de sinaasappels voor mezelf. Want je moet wel een béétje compenseren voor het harde leven in het partycircuit. Binnen wordt al driftig getekend, de meeste stripmakers liggen op schema. Ik loop wat rond, bekijk wat werk, maak wat foto’s, registreer wat saillante quotes - die helaas niet allemaal blijven hangen. ‘Hee meissie! Tex Willer-tijd?’: die echter wel. Want dat is de standaardbegroeting van Klaas Knol.
En misschien moet ik dat even uitleggen. Want ‘Tex Willer’ is Lambiekjargon voor ‘wil je alsjeblieft een jointje draaien?’ Naast de deuropening van Europa’s oudste stripantiquariaat staat namelijk een grote bak tweedehands Tex Willer-strips, die door Klaas zijn uitgeroepen tot de ideale draai-een-joint-ondergrond. Het draaiproces zelf voltrekt zich meestal buiten. De meestal lukraak uit de bak getrokken Tex Willer-titels bevatten, voor wie er gevoelig voor is, dikwijls subliminale boodschappen. Ditmaal echter wordt de titel zorgvuldig gekozen, want we krijgen gezelschap van twee uitersten op de 24 Hour Comics schaal: Menno Kooistra, 24 Hour’s meest beruchte onepager, en Hallie Lama, die zo snel tekent dat hij zijn strips elk jaar in de helft van de tijd voltooid heeft. Daarom krijgt Hallie altijd een extra handicap: joints, in de hoop dat dit zijn tekenproces vertraagt. Hij regelt de titel ditmaal: Mitla, heerseres over de wolven.
Interpretatie laat ik in handen van de lezer.

The following takes places between 17:00 and somewhere in the evening

17:00 uur. 24 Hour Comics Day, dat dit jaar in 51 landen op dezelfde tijd gehouden wordt, wordt bij Lambiek altijd druk bezocht. Talloze stripcoryfeeën en aanverwanten brengen een bezoek. Ik raak in gesprek met het uitgeversechtpaar Griffioen, tevens voogden van een van de mooiste boeken ooit van een Nederlandse striptekenares: Horizon van Liang Ong. Ong was de eerste, de wegbereider voor alle vrouwelijke stripmakers die Nederland nu kent (alsook een van de grote inspirators van mijn eigen tekenpartner Merel Barends). Horizon is bovendien een boek dat het autobiografische ontstijgt. Arthur Griffioen wil Horizon graag in het Engels uitbrengen, alleen wil Ong zich liever buiten de publiciteit houden. Ik merk op dat dat elkaar niet in de weg hoeft te staan. ‘Kijk maar naar J.D. Salinger. Vaak spreekt dat zelfs nog meer tot de verbeelding.’ Ong heeft daarnaast ook uit journalistiek oogpunt een interessant verhaal, omdat ze tegenwoordig volledig is gestopt met tekenen - de strijd met het materiaal werd haar teveel - om zich aan Tai Chi te kunnen wijden.
Griffioen Grafiek is niet de enige uitgever die vandaag de tocht naar Lambiek maakt, ook Frankfurther prijswinnaar Ger van Wulften maakt zijn opwachting. Net als de intendant strips bij het Fonds BKVB, Gert Jan Pos, die me meteen vraagt of ik Eeuwige Adolescentie al heb, de publicatie van de lezing van Arnon Grunberg op de Haarlemse Stripdagen. Die heeft hij namelijk net bij Lambiek neergelegd. Drie stuks al, antwoord ik. Een voor mezelf, een voor de Zone-redactie en een voor mijn tekenpartner Merel die de lezing indertijd misliep. Ik raak in gesprek met Wasco, wiens 24 Hour-bijdrage van vorig jaar dit jaar de Stripschapprijs voor het beste literaire boek won. ‘Je bent op 24 Hour Comics Day nooit zo gezellig als je wel zou willen, omdat het werk aan zo’n verhaal toch concentratie vergt,’ zegt hij, ‘luidruchtig wordt het dan ook meestal niet. Hoogstens wat muziek.’ Even verderop draait Jeroen Funke rustige muziek van Spinvis terwijl hij werkt.

17:30 uur. Eeuwig Weekend-auteur Peter Schuite (alsook berucht kompaan van onepager Menno Kooistra) is gekomen en gegaan en van schrik verlies ik én mijn bril én gooi ik weer eens een glas om. Waarna ik vertel over de twee glazen die ik gisteren al brak, en mijn spiegel die vannacht aan diggelen ging. Dat die twee glazen dus geen compensatie zijn voor die zeven jaren ongeluk, zegt Arthur Griffioen. ‘Je moet zout over je linkerschouder gooien.’ Al geloof ik er niet in, in de keuken van Lambiek smijt ik een handvol zout over mijn schouder. Voor de zekerheid.

18:00 uur: Bunbun-tekenaar Matt Baay föhnt zijn tekeningen droog, Hallie Lama heeft net een personage getorpedeerd en een overkoepelende verhaallijn ontdekt, in de winkel zijn alle nieuwe Zones uitverkocht. Dat ik straks wel weer wat nieuwe exemplaren meebreng, zeg ik. ‘Oh, slaan ze die dingen tegenwoordig bij jou op’, zegt Boris van Lambiek. Blijkbaar, zeg ik. Ik raak in gesprek met Sandra Kleine Staarman die een erotische strip heeft gemaakt waarbij ze bij het inkten op een obstakel stuitte. ‘Ik plaatste wat platen met de schetsen erbij op het stripmakersforum voor feedback. En ik wist het al wel: dat de schetsen eigenlijk beter waren dan de geïnkte versies, die ik in zwaar clair-obscur geïnkt heb. Maar om daar ook meteen zo veel bevestiging van te krijgen…’ Ze toont me het gewraakte werk op haar computer. ‘Toch vind ik dat grote zwart/wit contrast ook wel fijn,’ voegt ze eraan toe, ‘omdat het ook wel iets film-noirachtigs heeft én omdat ik niet altijd in dezelfde stijl wil werken. Maar mijn arcering maakt het beeld zo rommelig.’
Dat haar clair-obscur in de grote panels heel goed werkt, merk ik op, maar dat ik de kritiek van haar collega’s ook begrijp. ‘Ik denk dat je je probleem oplost als je de arcering in handen, borsten, gezichten, kortom: alles waar huid in beeld komt, zachter maakt. Lichamen zijn rond en plastisch, hoekige schaduwen heeft het niet. En op die manier kun je toch die nieuwe stijl blijven hanteren.’
Ze bedankt me, dat is fijn.
Het bier is op, maar er komt hulp van Hopman Hallie (red. Op de Houtense Stripdagen ging Hallie Lama - geheel in stijl met het thema 100 jaar Scouting - gekleed als padvindershopman): ‘Want er is hop nodig.’
Is it a plane, is it a bird? No, it’s Superhopman to the rescue!

18:30 uur. Tijd om het pakket Zones in mijn tas naar The American Bookcenter te brengen voordat die winkel sluit, nieuwe Zones voor Lambiek te halen, te eten, en wat tussentijds te chillen. Tenslotte wacht er nog een lange nacht. Bij thuiskomst is 24 Hour Comics Day ook al uitgebreid live op Facebook te volgen, zie ik: met foto’s, werk en filmpjes van tekenaars. Ook in België, waar Serge Baeken gastheer is. Facebook is al bijna een must aan het worden voor de hedendaagse tekenaar die op de hoogte wil blijven.

19:30 uur. Ik drink een glas verse jus d’orange en constateer dat het zout niet hielp, want ik gooi ook een glas smoothie over mijn zo zorgvuldig samengestelde outfit. Ergo: omkleden noodzakelijk. Zelfde panty (nog altijd hoog opgetrokken), zelfde laarzen, alleen de bovenkant wordt vervangen. Grijzig topje met lange mouwen (gecompenseerd in de lage halsopening), zwart plooirokje, strak zwart satijnen jasje. Bier moest ik meenemen als ik terugging. Dat heb ik niet, constateer ik tegen negenen. Ik facebook Lambiek of koude witte wijn ook mag. ‘Ja lekker Natas, tot zo,’ volgt er meteen.
21:00 uur: ik pak de fles wijn in, wat extra handicap voor Hallie én een aansteker omdat ik die van hem heb kwijt gemaakt, en drie extra Zones voor Lambiek. Het nieuwe nummer (dat een aanklacht tegen de devaluatie van de graphic novel bevat) is té populair. Ik vertrek om 21:15 uur en arriveer om 21:30 uur bij Lambiek voor 24 Hour ronde nummer 2. Het is zacht, maar regenachtig. Ergens elders in Nederland is het CDA-congres over het nieuwe regeerakkoord afgerond. Kabinet Bruin 1 is een feit. Maar in de straten lopen nog geen gezagsbewaarders en om Lambiek staat nog geen hek met prikkeldraad.

The following takes places between 22:00 and somewhere the next morning

22:00 uur. Ook ditmaal wordt de Tex Willer-titel met zorg gekozen. Door mezelf dit keer. Mateloze haat. ‘Vond ik wel passen tegen de achtergrond van het regeerakkoord’, zeg ik. Een trieste dag voor alle linkse hobby’s, merkt Menno droevig op. Een Duitse 24 Hour-deelnemer komt ons gezelschap houden bij de joint. Dat hij van de vrijheid moet genieten zolang die nog duurt, krijgt hij te horen. ‘Want spoedig is het allemaal verboden.’ Menno heeft het intussen opgegeven. Hij heeft één pagina getekend en wijdt zich verder aan het bier. Hallie en Wasco zijn al bijna klaar. Hallie heeft een verhaallijn met een persoonverwisseling en Wasco geen idee waar hij moet eindigen.

23:00 uur. Het gesprek is natuurlijk bij Geert Wilders blijven hangen. Dat ik al zo worstelde met mijn Oostenrijkse erfenis, beken ik, ‘nu moet ik me ook al schamen voor mijn Indische afkomst.’ Dat die combinatie wel frappant is, wordt er opgemerkt (niet al mijn herinneringen aan 24 Hour zijn nog even helder, vandaar dat ik niet meer weet wie de repliekgever is), omdat het in beide gevallen een demagoog betreft die moeite heeft met zijn eigen etnische afkomst. ‘Al mag je die vergelijking natuurlijk niet maken.’
‘Op straffe van een Godwin-beschuldiging,’ zeg ik net iets te luid als Typex en de intendant aan komen lopen; ze komen van een heavymetalconcert. ‘Al geloof ik niet dat Gert Jan er écht in meeging,’ lacht Typex. Gert Jan kijkt alsof zijn trommelvliezen tuiten. Typex raakt meteen in discussie met Boris van Lambiek over Boris van Lamelos en blaasmondjes. En misschien moet ik dit óók even uitleggen…
Blaasmondjes stammen uit de bus met stripmakers richting Barcelona voor het Ficomic Festival. Met blaasmondjes kun je de hoeveelheid ventilatie in de bus individueel bepalen. Maar blaasmondjes zijn ook iets wat alleen Boris van Lamelos kan. ‘You’ve got the looks, but he’s got the lips,’ roept Typex naar Boris van Lambiek. We wagen ons terstond naar binnen om Boris Lamelos tot een demonstratie aan te zetten. Tja. Hoe lang nog tot deze creatieve gekte ook verboden wordt? (Of die dubbele Borissen die zo verwarrend werken, for that matter.)

23:30 uur. Samenscholing in de keuken. Boris van Lamelos demonstreert tot groot vermaak zijn blaasmondje (onomatopoëtisch: pff, pff, pff), in de galerie tekent het merendeel van de tekenaars nog steeds stug door en ik schiet het wc-hokje in, ‘Typex vond het wel goed voor mijn opvoeding als ik dat concert bezocht,’ hoor ik Gert Jan nog net zeggen. Hij klinkt nog steeds alsof zijn trommelvliezen tuiten. Als ik de deur weer openduw, smijt ik bijna een intendant in de dozen aan de overkant van de wc. Typex duwt meteen de deur weer dicht. ‘Dat is wreed: kleine meisjes opsluiten in de wc,’ roep ik. Dat je daar trauma’s aan kunt overhouden, merkt Gert Jan op. ‘Zullen we jou zo anders eens in die wc opsluiten?’ Dat dát pas wreed is, omdat híj dan zo een trauma heeft, grijnst Typex terug. De biervoorraad nadert een kritiek niveau, Hallie doet inmiddels dubbele handicaps (hasj én wiet) maar gaat er alleen maar sneller door tekenen, en buiten staat er nog altijd geen hek met prikkeldraad rondom Lambiek.

Middernacht. Dankzij de toewijding van Lot van Lambiek is er weer bier. We staan weer buiten. We, dat wil zeggen: de niet-tekenaars, de sneltekenaars en eeuwige onepager Menno. ‘Menno is altijd zó goed voor je zelfvertrouwen,’ merkt Sandra Kleine Staarman op die een snelle pauze neemt. Wasco geeft Menno een gouden tip voor 24 Hour Comics Day volgend jaar: ‘Je maakt gewoon één pagina met 24 plaatjes die je daarna in stukken knipt en opblaast. Want de techniek staat voor niks.’
Sandra doet mij een gouden tip van de hand voor 24 Hour Comics Day volgend jaar. ‘Je maakt gewoon een fotostrip van 24 pagina’s.’ Wat een geweldig idee, kraai ik, ‘want wie niet kan tekenen, gaat fotograferen - en dan kan ik er meteen een registratie van 24 Hour Comics van maken. Kwestie van tekstballonnetjes erbij en klaar.’ Helemaal coherent ben ik niet meer, dus haar suggestie om er dit jaar meteen al mee te beginnen, wijs ik van de hand. ‘Want heb én geen computer bij me én ik moet morgen ook het feestverslag van de afgelopen uren nog schrijven…’

01:00 uur. Ondanks de heersende biernorm is mijn wijn gelukkig ook welkom. Vooral bij Wasco en Joost Pollman die in de afgelopen uren ook gearriveerd is. Ik raak in gesprek met Joost over het boek Een tweede huid dat we beiden prachtig vinden en waarvan we ons dan ook afvragen waarom het in Nederland zo geruisloos gepasseerd is. ‘Ik heb het veel bij mijn vriendinnen gepromoot omdat het thema ook zo geschikt is voor vrouwelijke lezers: symbiose in relaties.’ En we raken in gesprek over de mogelijkheden en grenzen van internet en social networks. Dat ik naast een nicotineverslaving ook een digitale verslaving heb, merkt Joost namelijk op. Waar ik hem ruiterlijk gelijk in geef, ‘het liefst wil ik een infuus,’ maar waarop ik ook de onverwachte mogelijkheden van het medium opnoem. ‘Mijn lezing in België over strips voor vrouwen heb ik bijvoorbeeld aan Facebook overgehouden.’ En passant neem ik me voor in mijn eerstvolgende internetcommunicatie meteen - ter demonstratie - Een Tweede Huid nogmaals te promoten (bij deze, Joost).
Tegenover me vertelt Gert Jan over de tv-registratie van het CDA-congres die de rest gemist heeft. ‘Maxime Verhagen won de zaal toen hij zijn speech met tranen in zijn ogen deed. Dat was geweldige tv. De camera stond tijdens een groot deel van het congres natuurlijk vooral op de gezichten van de tegenstanders gericht, en bij die tranen kon je zien dat ze wisten dat ze de strijd verloren hadden.’
Ik moet denken aan de persreis die mijn vriendin (die een tijdlang politiek verslaggever voor HP/De Tijd was) met Maxime Verhagen maakte. En vooral aan hoe gecharmeerd ze van hem was. ‘Zou zo’n man nou ’s nachts wakker liggen na zo’n congres,’ vraagt Klaas zich af. Ik schud mijn hoofd. ‘Maar hij moet toch wel iéts van gewetensbezwaren koesteren,’ vervolgt Klaas.
Ik schud mijn hoofd. ‘Macht corrumpeert altijd.’

01:30 uur. Klaas heeft een blowverbod gekregen. (Nog) niet van kabinet Bruin 1, maar van de intendant en mijzelf. Omdat hij teveel hoest. ‘Er ligt voor jou een belangrijke taak nadat ik straks weg ben,’ zeg ik tegen Hallie.
‘Ik mag ook niet meer blowen?,’ vraagt Hallie beduusd.
‘Nee, jij mag dubbel blowen, alles wat Klaas niet rookt in feite. Zolang je er maar voor zorgt dat Klaas niet meer blowt.’
‘Ik stop op 9 oktober ook met roken,’ zegt Klaas.
‘En jij?,’ vraagt Gert Jan me. ‘Wanneer stop jij met roken?’
‘Ik heb nog geen datum,’ zeg ik.
‘Onder het nieuwe kabinet mag er in kleine cafés wel weer gerookt worden. En onder een klein café wordt dan een café verstaan waarvan de eigenaar ook rookt én zelf achter de tap staat,’ vervolgt Gert Jan. ‘Maar wat ik mij dan afvraag: is een café als De Zwart dan ook zo’n klein café?’
‘In De Zwart wordt al jaren weer gerookt. Na zessen komen daar gewoon de asbakken weer op tafel. Maar de eigenaar rookt zelf als een ketter én staat ook zelf achter de bar.’
‘Maar niet altijd.’
Dat het rookbeleid best ingewikkeld is, denk ik. ‘Natasja? Bier?,’ vraagt Typex.
Ik kijk omhoog, naar Typex die plots boven me uittorent. ‘Nee joh, ik drink toch geen bier.’
‘Dat weet ik, daarom vraag ik het ook,’ grijnst Typex.
‘Net als in Barcelona,’ zeg ik, ‘in die absintbar. Wat wil je drinken, vroeg je, bier of absint. Water, zei ik. Wat wil je drinken, herhaalde jij toen, bier of absint. Absint, zei ik toen - ik had in de taxi al hoofdpijn. Dus doe mij dit keer maar niks.’
Gert Jan krijgt de joint aangeboden die ooit van Klaas was. ‘Nee dank je, ik blow niet. Kan ik niet tegen.’
‘Ieder zijn drug of choice. Want dat heb ik nou met alcohol,’ zeg ik.
‘Alcohol is eigenlijk ook heel slecht,’ zegt Gert Jan.
‘Wat gebeurt er als je alcohol drinkt?,’ vraagt Menno (die eigenlijk al twee uur op het punt staat om naar huis te gaan) me nieuwsgierig terwijl hij nog maar een biertje van Typex aanpakt.
‘Dan val ik om. Na een halve Breezer lig ik gillend van de lach naast mijn stoel.’
‘Een halve Breezer: dat is nog niet zo erg,’ zegt Gert Jan.
Door de straat raast een politiewagen met gillende sirenes. Daar zul je ze hebben, denk ik. ‘Wie heeft er nu weer homo tegen een politieagent gezegd,’ zegt iemand. Maar er worden nog altijd geen hekken met prikkeldraad om ons heen gezet.

02:00 uur: ik draag mijn taak als blowbeschermingsbewaarder van Klaas over aan Hallie en ga naar huis.

04:30 uur: ik word wakker op de bank, nog deels gekleed (laarzen, panty en jasje zijn uit, de rest zit ergens onder mijn oksels), en verhuis naar bed. Terwijl ik me daar nog eens omdraai, denk ik aan al die moedige tekenaars die nog tot 11:00 uur zondagmorgen 3 oktober moeten doortekenen. En ik neem me heilig voor om bijtijds op te staan zodat ik ze bij de finish kan verwelkomen.

11:11 uur: ik word 11 minuten te laat wakker om de tekenaars bij de finish te verwelkomen. 24 Hour Comics Day is voorbij. (Alleen op Facebook niet, dat staat er vol mee.) Maar terwijl ik met mijn verslag begin, realiseer ik mij wederom hoezeer geluk en genot vergroot worden tegen de achtergrond van het mogelijke verlies ervan. En ik overweeg - ter bescherming - een kring van zout rondom Lambiek te strooien. Voor de zekerheid. Nu dat rechtse regeerakkoord er dan toch gekomen is.
For they shoot comic artists, don’t they?

Dit verslag is voorzien van een link naar de tekst van de lezing van Arnon Grunberg op de website van het Fonds BKVB.