Op 3 januari jl. is Will Eisner op 87-jarige leeftijd overleden na aanvankelijk herstellende te lijken van een ingrijpende hartoperatie. Dit komt voor de stripwereld aan als een groot verlies en een schok, want Eisner toonde een bijna verbijsterende vitaliteit op zijn hoge leeftijd. Een vitaliteit, die zich vertaalde in een 'graphic novel' per jaar en een aanstekelijk enthousiasme over de uitdrukkingsmogelijkheden van het medium. Daarbij komt ook nog dat zijn werk nog volop in ontwikkeling was.

Het is ietwat beschamend dat er in Nederland in de laatste jaren zo weinig van Eisners latere (en interessantste) werk vertaald is, maar uitgeverij Atlas gaat daar alsnog verandering brengen. Hoewel de gedachte dat The Great One, zoals lezers en collega-tekenaars in de VS Will Eisner liefkozend plegen te noemen, geen nieuwe albums meer zal kunnen maken nogal deprimerend is, ligt er voor ons een reeks van vertalingen in het verschiet.

Op de valreep van 2004 kwam bij Atlas een heruitgave van Een contract met God uit, die anders dan de Yiddische versie uit 1984 van Lambiek aangevuld is met drie andere verhalen uit de New Yorkse huurkazernewijk The Bronx. Het zijn alle vier weemoedige verhalen over de strijd van (veelal Joodse) immigranten om een menswaardig bestaan, die door Eisner met veel vaart en gevoel voor melodrama -Eisners vader was toneelschilder!- in beeld zijn gebracht. 'De straatzanger' gaat over een alcoholicus met een gouden stem, die zijn enige kans op een carrière als operazanger (hij wordt door een verlepte diva ingepalmd) door een stommiteit vergooit. 'De huismeester' verloopt volgens dezelfde premisse. De door alle huurders verachte huismeester wordt eerst neergezet als een zonder meer onaangename kerel, maar hij blijkt ook een eenzame sukkel te zijn, die door zijn geilheid een onherstelbare fout zal maken. Het laatste verhaal, Cookalein, is een kluwen van verhaallijntjes over New Yorkers die in de provincie hun vakantie aanwenden om vreemd te gaan of een rijke echtgenoot aan de haak te slaan. Het is te makkelijk om Eisner een moralist te noemen. Evenmin is hij een cynicus. Hij accepteert -met een zucht, dat wel- mensen zoals ze zijn: ze maken fouten, gedragen zich vaak opportunistisch, koesteren valse hoop, enzovoort. Tenslotte is dat nu juist het materiaal waaruit goede verhalen zijn gekneed. 'Een contract met God' is een uitstekende gelegenheid om (weer) met Eisners vakmanschap en visie kennis te maken.

Je vraagt je onwillekeurig af hoe het nou zou zijn met Eisners eigen contract met God. Ik kan me voorstellen dat hij eerst nog een pagina had willen afmaken. Of een heel boek. Of wel tien. Ja, the great one... een mooie eretitel, waar ik het om een aantal redenen wel mee eens kan zijn. Bijvoorbeeld omdat hij met A contract with God in 1978 de term 'graphic novel' gemunt heeft.