Kuifje aan het front
Onbarmhartige filering van de Nederlandse oorlogsverslaggeving
Een onvergetelijk moment in de Kosovo-crisis: het Westen probeert de
Serviërs met een blokkade tot onderhandelen te dwingen. In de
Joegoslavische hoofdstad Belgrado is NOS-verslaggever Gerri Eickhof
gestationeerd. Hij vergast de naar nieuws hongerende televisiekijkers
onder meer op een minutenlange reportage over de benarde situatie van
de plaatselijk visrestaurants, die in prime time wordt uitgezonden.
Het voorbeeld is niet opgenomen in 'Pleisters op de ogen', de geschiedenis
van de Nederlandse oorlogsverslaggeving, maar zou daarin niet hebben
misstaan. De schrijver, Arnold Karskens, is zelf een van de weinige
Nederlandse journalisten die al tientallen jaren lang oorlogen opzoeken
om daar reportages over te schrijven, o.a. voor Nieuwe Revu. "Oorlogsverslaggeving
is belangrijk, naar mijn stellige overtuiging zelfs de belangrijkste
tak van de journalistiek," schrijft hij. Daar kun je het mee eens zijn
of niet, het is duidelijk dat Karskens een bevlogen journalist is.
Zijn oordeel over zijn collega-journalisten is niet mals. Er zijn in
de vier eeuwen die hij beschrijft, weinig voorgangers voor wie hij
waardering opbrengt. Tot de schaarse uitzonderingen behoren Gerrit
Bolderingh, die tijdens de Tweede Boerenoorlog omkwam in een gevangenenkamp,
en de kleurrijke Alfred van Sprang, die als fotograaf en radioverslaggever
actief was in Korea en Hongarije. Ze gingen af op hun eigen waarneming,
niet zoals het gros van de journalisten op officiële communiqués
en bloedige geruchten. In Karskens' visie wordt de geschiedenis van
de Nederlandse oorlogsverslaggeving gekenmerkt door volgzaamheid, gemakzucht
en goedgelovigheid. Hij wrijft dat niet alleen de journalisten aan,
maar vooral hun redacties, die de hand op de knip houden. De Hongaarse
opstand en de burgeroorlogen in Joegoslavië waren geliefde onderwerpen
omdat een verslaggever er bij wijze van spreken op de brommer naartoe
kon: Kuifje aan het front. Intussen woeden in uithoeken van de wereld
vergeten oorlogen, waarvan we zelden of nooit iets vernemen. "Hoe verder
verwijderd van een stopcontact een oorlog is, hoe minder nieuws de
Nederlandse media erover verzamelen," concludeert Karskens.
(Pieter van Oudheusden)
(Pieter van Oudheusden)