Pieter van Oudheusden
Kuifje aan het front
Kuifje aan het front
Onbarmhartige filering van de Nederlandse oorlogsverslaggeving
karskens recensie zijplaatje
Arnold Karskens
Pleisters op de ogen
(Meulenhoff, fl. 45,-)
Een onvergetelijk moment in de Kosovo-crisis: het Westen probeert de Serviërs met een blokkade tot onderhandelen te dwingen. In de Joegoslavische hoofdstad Belgrado is NOS-verslaggever Gerri Eickhof gestationeerd. Hij vergast de naar nieuws hongerende televisiekijkers onder meer op een minutenlange reportage over de benarde situatie van de plaatselijk visrestaurants, die in prime time wordt uitgezonden. Het voorbeeld is niet opgenomen in 'Pleisters op de ogen', de geschiedenis van de Nederlandse oorlogsverslaggeving, maar zou daarin niet hebben misstaan. De schrijver, Arnold Karskens, is zelf een van de weinige Nederlandse journalisten die al tientallen jaren lang oorlogen opzoeken om daar reportages over te schrijven, o.a. voor Nieuwe Revu. "Oorlogsverslaggeving is belangrijk, naar mijn stellige overtuiging zelfs de belangrijkste tak van de journalistiek," schrijft hij. Daar kun je het mee eens zijn of niet, het is duidelijk dat Karskens een bevlogen journalist is. Zijn oordeel over zijn collega-journalisten is niet mals. Er zijn in de vier eeuwen die hij beschrijft, weinig voorgangers voor wie hij waardering opbrengt. Tot de schaarse uitzonderingen behoren Gerrit Bolderingh, die tijdens de Tweede Boerenoorlog omkwam in een gevangenenkamp, en de kleurrijke Alfred van Sprang, die als fotograaf en radioverslaggever actief was in Korea en Hongarije. Ze gingen af op hun eigen waarneming, niet zoals het gros van de journalisten op officiële communiqués en bloedige geruchten. In Karskens' visie wordt de geschiedenis van de Nederlandse oorlogsverslaggeving gekenmerkt door volgzaamheid, gemakzucht en goedgelovigheid. Hij wrijft dat niet alleen de journalisten aan, maar vooral hun redacties, die de hand op de knip houden. De Hongaarse opstand en de burgeroorlogen in Joegoslavië waren geliefde onderwerpen omdat een verslaggever er bij wijze van spreken op de brommer naartoe kon: Kuifje aan het front. Intussen woeden in uithoeken van de wereld vergeten oorlogen, waarvan we zelden of nooit iets vernemen. "Hoe verder verwijderd van een stopcontact een oorlog is, hoe minder nieuws de Nederlandse media erover verzamelen," concludeert Karskens.
(Pieter van Oudheusden)